Za głośno, za dużo, za mocno…

Pewnie masz świadomość, że najmłodsi użytkownicy są grupą najbardziej podatną na fonoholizm, czyli uzależnienie od urządzeń mobilnych. Dzieje się tak, ponieważ korzystają ze smartfonów lub tabletów w okresie kształtowania się ich zdolności poznawczych, osobowości oraz podstawowych umiejętności społecznych. Te procesy odbywają się aż do wczesnej dorosłości. Dopiero wtedy są względnie stabilnie ukształtowane. Ale w międzyczasie współczesne dzieci i nastolatki są bombardowane bodźcami, które nie dostarczają ani harmonijnej stymulacji intelektualnej ani nie rozwijają ich zdolności werbalnych czy umiejętności społecznych. Za to bodźce wysyłane przez te urządzenia są najczęściej za silne, za głośne i jest ich za dużo dla dopiero rozwijającego się układu nerwowego.

Dlatego jest tak niesamowicie istotne, aby nauczyć dziecko korzystać z urządzeń mobilnych w sposób świadomy i nakierowany na pożyteczny cel.

W tym tekście przeczytasz o tym, jakie są objawy uzależnienia od smatfonów i tabletów, w jaki sposób przeciwdziałać  fonoholizmowi we własnym domu. A przede wszystkim poznasz 10 sposobów na to, jak odzwyczaić Twoje dziecko od urządzeń, które mogą zawładnąć ich życiem!

OBJAWY UZALEŻNIENIA U DZIECI

Podczas obserwacji swojego dziecka warto zwrócić uwagę na jego stosunek do urządzeń mobilnych. Ważne jest zarówno to, ile spędza ono czasu ze smartfonem lub tabletem w ręce, jak i co robi na danym urządzeniu. Równie ważne jest to, jak zachowuje się, gdy nie ma dostępu do żadnego z nich. Pamiętajmy, że urządzenia mobilne same w sobie nie są złe. Zagrożeniem jest to, w jaki sposób są wykorzystywane. Nie warto zatem odseparowywać swojej pociechy całkowicie od smartfonów czy tabletów, tylko ustalić pewne ramy i zasady ich użytkowania.

Uzależnione od urządzeń mobilnych mogą być zarówno dzieci, jak i nastolatkowie. Co ciekawe problem fonoholizmu dotyka także osoby dorosłe. Jak rozpoznać jednak, że nasze dziecko ma problem i nadużywa smartfona lub tabletu? Istnieje wiele przesłanek. Kiedy powinna się nam zapalić „czerwona lampka”? Oto kilka najbardziej charakterystycznych symptomów.

• Urządzenie mobilne zawsze w ręce lub pod ręką

Twoje dziecko może być uzależnione od korzystania z urządzeń mobilnych, jeśli przez cały czas chce mieć swój tablet lub smartfon w rękach. Używa go nawet wtedy, kiedy mu nie wolno. Zerka na urządzenie podczas zajęć w szkole, w trakcie spożywania posiłku, jadąc na rowerze lub w momencie przechodzenia przez jezdnię. Przypadek poruszania się w terenie i jednoczesne patrzenie w ekran urządzenia stanowi szczególne zagrożenie.

• Zaniedbywanie obowiązków

Zaniepokoić Cię powinna również sytuacja, gdy dziecko przedkłada korzystanie z urządzenia mobilnego nad swoje obowiązki. Podczas odrabiania lekcji, sprzątania pokoju czy mycia zębów – przez cały czas patrzy w ekran. Nie może się przez to skupić na wykonywanej czynności oraz działa w sposób pobieżny, powierzchowny i niechlujny. Zaniedbuje szkolne obowiązki, swój wygląd oraz nieregularnie oraz nieodpowiednio się odżywia.

• Urządzenie mobilne jako główne narzędzie do komunikowania

Poważnym symptomem uzależnienia jest wybieranie mediów społecznościowych lub komunikatorów jako narzędzi do komunikowania się ze swoimi rówieśnikami. Dziecko cierpiące na fonoholizm zastępuje w ten sposób rzeczywisty kontakt twarzą w twarz. Zamyka się w wirtualnym świecie. Problem ten ujawnia się potrzebą częstego wysyłania oraz odbierania wiadomości – nawet nieważnych i zupełnie niewartościowych (np.: same emotikonki), a także chęcią natychmiastowej odpowiedzi. Wiąże się to również z niespokojnym oczekiwaniem na wiadomość lub powiadomienie.

• Każda wolna chwila z urządzeniem mobilnym

Jeśli zaobserwujesz, że twoje dziecko, w każdej wolnej chwili – nawet krótkiej – od razu sięga po urządzenie mobilne, to prawdopodobnie jest uzależnione. Osoby cierpiące na fonoholizm muszą być przez cały czas na bieżąco. Chcą jak najszybciej sprawdzić każde powiadomienie, gdyż mają wrażenie, że jak tego nie zrobią, to coś je omija.

• Korzystanie z urządzenia mobilnego w ukryciu

Dziecko mające świadomość, że nie podoba się tobie używanie urządzenia mobilnego w określonych sytuacjach, może po nie sięgać w ukryciu. Często korzysta ze smartfona lub tabletu również w łóżku, gdy powinno już spać. Jest przez to niewyspane i trudniej mu funkcjonować w trakcie dnia.

• Brak zaangażowania w realnym życiu

Dzieci uzależnione od urządzeń mobilnych nie potrafią zagospodarować we właściwy sposób swojego czasu wolnego. Bez swojego smartfona lub tabletu zaczynają się szybko nudzić. Brakuje im zaangażowania w szkole i podczas spotkań z rówieśnikami. Często pozostają poza grupą i charakteryzuje je mała aktywność ruchowa.

• Brak dostępu do urządzenia mobilnego = złe samopoczucie

Kolejnym zachowaniem, które wskazuje na problem z uzależnieniem od urządzeń cyfrowych, jest złe samopoczucie dziecka, w momencie w którym nie ma ono dostępu do swojego tabletu czy smartfona, a także Internetu. Może być wtedy markotne, przygnębione, a nawet nerwowe czy agresywne. Uzależnienie od urządzeń mobilnych sprawia, że dziecko nie potrafi zainteresować się i zająć czymś innym.

Z tego względu u dzieci cierpiących na fonoholizm pojawia się strach przed rozładowaniem, czy utratą smartfona lub tabletu, a także brakiem zasięgu. Osoby takie noszą ze sobą często ładowarkę oraz powerbank. W momencie, w którym zapomniały zabrać dane urządzenie mobilne z domu, lub jest ono rozładowane, myślą tylko o tym, w jaki sposób je odzyskać czy naładować. W ten sam sposób zachowuje się dziecko, któremu zabiera się smartfon lub tablet za karę. Będzie ono przez cały czas chciało go odzyskać i zastanawiało się co właśnie je omija.

10 SPRAWDZONYCH SPOSOBÓW NA ODZWYCZAJENIE DZIECKA OD URZĄDZEŃ MOBILNYCH

Tristian Harris, który był etykiem projektowym Google, a następnie został założycielem Center for Human Technology zwraca uwagę na to, że podczas korzystania z najnowszych aplikacji musimy stawić czoła zaplanowanym działaniom ich twórców. Mają one za zadanie przykuć uwagę użytkowników oraz zatrzymać ją na dłużej, tak aby wywołać pożądane reakcje.

Nasze dzieci są w tym starciu bezbronne, dlatego musimy nauczyć je właściwie korzystać z urządzeń mobilnych przy pierwszym kontakcie z telefonem lub tabletem. Jednak, gdy jest już na to za późno, warto sięgnąć po sprawdzone metody odzwyczajania od tabletów czy telefonów.

• Ustawienie czarno-białego ekranu w telefonie lub tablecie

Wszystkie aplikacje na urządzenia mobilne zaprojektowane są w taki sposób, aby przyciągały wzrok. Nasze oczy są wrażliwe na ciepłe barwy. Największą uwagę przykuwa kolor czerwony. Z tego względu czerwień najczęściej pojawia się we wszelkich powiadomieniach, alarmach, wiadomościach, przyciskach nakłaniających do kliknięcia czy informacjach o relacjach na żywo. Uzależnione dziecko nie może się powstrzymać od tego, aby od razu zobaczyć czego dotyczy dany sygnał, gdyż czerwony kolor jest dla niego informacją, że to istotne. Musi to zrobić, żeby zareagować jako pierwsze, ponieważ myśli, że coś ważnego może je ominąć.

Czarno-biały wyświetlacz staje się mniej atrakcyjny pod względem wizualnym. Gry są  nudniejsze a powiadomienia nie narzucają się w nachalny sposób. Jednocześnie smartfon lub tablet nie traci swoich właściwości i wciąż twoje dziecko może wykorzystywać urządzenie do wyszukiwania wartościowych treści oraz tekstów – służyć do nauki.

• Wyłączenie wszystkich zbędnych powiadomień i odinstalowanie niepotrzebnych aplikacji

Facebook, Instagram, YouTube, Twitch czy TikTok – to obecnie jedne z najpopularniejszych aplikacji, które są używane przez młodzież. Każda z nich generuje swoje powiadomienia, które mają budzić zaciekawienie i nakłonić do jej ponownego uruchomienia. Do tego dochodzą liczne gry i wiele więcej programów. Wyłączenie powiadomień sprawi, że nasze dziecko nie będzie przez cały czas atakowane informacją, że coś się dzieje i koniecznie musi teraz to zobaczyć. Dzięki temu jego uwaga nie zostanie odwracana w kierunku urządzenia mobilnego. Z aplikacji można korzystać bowiem świadomie – wtedy kiedy jest to potrzebne.

W przypadku małych dzieci warto też zadbać o to, aby niepotrzebne aplikacje nie zaśmiecały mu smartfona czy tabletu. Pamiętaj, że konto na Facebooku czy Instagramie można założyć dopiero po ukończeniu 13 lat.

• Wyczyszczenie głównego ekranu urządzenia mobilnego

Na głównym ekranie urządzenia mobilnego twojego dziecka powinny znajdować się wyłącznie podstawowe aplikacje. Umieść tam książkę kontaktową, kalendarz, zegar, kalkulator czy mapy. Wszystkie inne aplikacje, w szczególności te które nie są niezbędne, wciągają oraz budzą wyjątkowe zainteresowanie, przenieś do bardziej wewnętrznych, schowanych katalogów. Dzięki temu dostęp do nich będzie trudniejszy. Dodatkowy czas, w którym twoje dziecko będzie musiało szukać pożądanej aplikacji sprawi, że szanse na odłożenie smartfona i zajęcie się czymś innym znacząco wzrosną. Otwieranie tych aplikacji nie będzie bowiem odbywało się w machinalny sposób.

• Wykorzystujcie komunikatory tylko do przekazywania niezbędnych informacji

Pisząc o objawach zwróciłam uwagę na to, że dzieci często wybierają komunikację przez urządzenie mobilne zamiast twarzą w twarz. Żeby skutecznie temu zapobiec należy nauczyć swoją pociechę, że wysyłanie SMS-ów czy wiadomości przez komunikatory jest sposobem na przekazanie wyłącznie krótkich i ważnych informacji. Długie oraz bardziej skomplikowane rozmowy należy zawsze przeprowadzać osobiście. Dzięki temu twoje dziecko nauczy się prawidłowej komunikacji oraz nie będzie traciło czasu na tworzenie bezwartościowych wiadomości skierowanych do swoich rówieśników. Tym samym pozbędzie się również nawyku oczekiwania na odpowiedzi oraz powiadomienia.

• Wynieś urządzenie mobilne z pokoju dziecka, gdy kładzie się spać

W momencie, w którym Twoje dziecko kładzie się do łóżka, jego urządzenie mobilne powinno znajdować się poza pokojem. Warto kupić tradycyjny zegarek z budzikiem, a smartfon lub tablet podłączyć do ładowania w sąsiednim pokoju. Dzięki temu twoje dziecko nie będzie kuszone do bezmyślnego przeglądania aplikacji przed zaśnięciem, w trakcie nocy lub zaraz po przebudzeniu. Pozwoli mu to na zdrowy oraz spokojny sen.

• Naucz swoje dziecko korzystać z zegarka na ręce

W dobie smartfonów zmniejszyła się popularność noszenia na ręce zegarków. Kup swojemu dziecku takie urządzenie. Nie będzie wówczas zmuszone do cyklicznego sięgania po telefon, tylko po to, aby sprawdzić która jest godzina. Nawyk ten często jest wykorzystywany, żeby zobaczyć czy nie przyszło nowe powiadomienie.

• Zaplanuj ze swoim dzieckiem wspólne spędzanie wolnego czasu

Dzieci uciekają często do wirtualnego świata, gdy nie poświęca się im wystarczająco dużo uwagi. Zaplanuj konstruktywne spędzanie czasu wolnego ze swoją pociechą. Dobrym pomysłem będzie ruch na świeżym powietrzu czy rozmaite zabawy pobudzające różne zmysły i przekazujące nowe bodźce. Warto bowiem, aby dziecko poznawało rzeczywisty świat i nauczyło się doceniać jego wyższość nad tym zbudowanym przez programistów.

Dobrym pomysłem jest również spisanie na kartce – razem ze swoim dzieckiem – interesujących rzeczy, które można robić nie używając do tego urządzenia mobilnego.

• Skieruj uwagę dziecka na pasję

Młodzież posiadająca zainteresowania oraz pasję, znacznie rzadziej sięga po urządzenie mobilne, a także łatwiej przyjmuje rozłąkę z nim. Postaraj się, aby twoje dziecko posiadało jakieś hobby. Może to być uprawianie sportu, sklejanie modeli samolotów, balet, granie na instrumentach,  gotowanie czy malowanie. Każda pasja, która jest konstruktywna, staje się wartościowym wsparciem przeciwko walce z rozmaitymi uzależnieniami, także fonoholizmem.

• Wyznacz granice czasu użytkowania tabletu lub smartfona

Niezwykle ważne jest kontrolowanie czasu, jakie nasze dzieci poświęcają na użytkowanie smartfonów lub tabletów. Wyznacz konkretne ramy czasowe, w których pociecha może korzystać z urządzenia mobilnego oraz jasno wskaż, kiedy jest to niedozwolone.

• Ustal zasady korzystania z urządzenia mobilnego

Ustal jasne zasady korzystania z urządzeń mobilnych. Pamiętaj jednak, że przykład idzie z góry i dzieci często naśladują starszych. Warto zatem, aby do tych zasad stosowali się wszyscy domownicy. Uzgodnijcie, że nie będziecie korzystali ze smartfonów lub tabletów podczas spożywania posiłków, odwiedzin u babci, dziadka lub znajomych, kładąc się spać, w trakcie odrabiania lekcji, w łazience czy na spacerach, w sklepie, samochodzie itp. Szczególnie ważne jest ustalenie zasady, że z urządzenia mobilnego nigdy nie należy korzystać chodząc, jeżdżąc na rowerze, rolkach czy hulajnodze.

Profilaktyka – jak nie dopuścić do uzależnienia od urządzeń mobilnych!

Pamiętaj, że zawsze łatwiej jest zapobiec pojawieniu się uzależnienia, niż późniejsze odzwyczajanie od niego. Pierwszy telefon dziecka wcale nie musi być smartfonem z najwyższej półki. Zanim twoja pociecha zacznie korzystać z urządzenia mobilnego, warto wyjaśnić do czego ono służy, jakie ma funkcje oraz jak z niego korzystać w świadomy sposób. Wprowadzaj swoje dziecko do internetowej rzeczywistości stopniowo. Zasady użytkowania smartfona lub tabletu powinny zostać wprowadzone w życie od razu. Dzieci lubią mieć wyznaczone ramy, w innym przypadku nie znają ograniczeń.

Wirtualny świat jest wyjątkowo duży i nieprzewidywalny. Nie warto ograniczać do niego dostępu całkowicie, gdyż znajduje się w nim wiele wartościowych treści i aplikacji. Musisz jednak przejąć kontrolę nad tym, co twoje dziecko robi w urządzeniu mobilnym i ile spędza z nim czasu, aby skutecznie chronić je nie tylko przed uzależnieniem, ale również szkodliwymi, a nawet niebezpiecznymi materiałami. Nie zapominaj również, że dla własnego dziecka to Ty jesteś przykładem! Pokaż mu, że rzeczywistość oflline jest dużo ciekawsza niż ta online!

Życzę Wam cudownych przygód w realnym świecie i dużo więcej chwil bez telefonu!